මහා විහාර භූමියේ ඉදි වන දේශපාලන සඳහිරුසෑයේ පුරාවිද්‍යාත්මක ගැටලුව

රුවන්වැලිසෑය ප්‍රතිසංස්කරණයට පෙර

වසර අටසියයකට පසු ප්‍රතිනිර්මාණය කරන ලද අනුරාධපුර මහා විහාරය සඟ සතු කිරීම දෙසැම්බර් 07 වැනිදා පෙරවරුවේ අනුරාධපුර ජය ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේ අබියසදී සිදු වන බව අනුරාධපුර අටමස්‌ථානාධිපති උතුරු මැද පළාතේ ප්‍රධාන සංඝනායක ආචාර්ය පූජ්‍ය පල්ලේගම සිරිනිවාස නාහිමියෝ ඊයේ (03 දා) මහා විහාර පුස්‌තකාල ශ්‍රවණාගාරයේදී පැවැති මාධ්‍ය හමුවකදී පැවසූහ.

මිහිඳු හිමියන් ඇතුළු සංඝයා වෙනුවෙන් දේවානම්පියතිස්ස රජු විසින් ක්‍රිස්තු පූර්ව 236දී පමණ ඉදි කළ මහා විහාරය ඉන් වසර දහසකට පමණ පසුව පොළොන්නරු යුගයේදී වල් බිහි වී විනාශ වී ගිය බව සැලකේ. 

මේ රටේ ථෙරවාද සම්ප්‍රදායේ මූලස්ථානය ලෙස සැලකිය හැකි මහා විහාරයේ ප්‍රධාන සංකේතය වන්නේ රුවන්වැලිසෑයයි. මේ සියවසේ මුල භාගයේදී රුවන්වැලිසෑය ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලදී. 

එහෙත්, මෑතක සිට මහා විහාර පරිශ්‍රයේ අලුතින් ඉදිවෙමින් පවතින සඳහිරුසෑය හේතුවෙන් රුවන්වැලිසෑයේ ශ්‍රී විභූතිය යටපත් වී යන තත්වයක් මතු වෙමින් තිබේ.  මේ නව ඉදිකිරීම පුරා විද්‍යාත්මක නීති රීිති හා සම්ප්‍රදායන්ට අනුකූල ද යන්න ගැන සංවාදයක් ඇති විය යුුතු ය.

සුනාමියෙන් පසු ගාලු ක්‍රීඩාංගනයේ කරන්නට පටන් ගත් ඉදිකිරීම් සමහරක් නවත්වන්නට සිදු වුණේ ලෝක උරුමයක් වූ ගාලු කොටුවේ ශ්‍රී විභූතියට ඒවා හානිකර වූ බැවිනි. සඳහිරුසෑය සිංහල බෞද්ධයන්ගේ මහසෑයට කරන බලපෑම ගැන ඔවුන් නිහඬ ඇයි ද යන්න බරපතල ප්‍රශ්නයකි. 

මේ සෑය මෙතැනම ඉදි කරන්නට යන්නේ රටේ වෙන තැන්වල ඉඩකඩ නැති නිසා නො වේ එයට හේතුව වෙන තැන්වල ඉදි කරන ලද මෙවැනි දේශපාලන ස්ථූප ජනතාවගේ වන්දනාමානයට පාත්‍ර නො වීමයි. පන්සල්, පන්සල් ගානේ ගඩොල් ගොඩ ගසා හදා ඇති ස්ථූප ගොන්නට තවත් ස්ථූපයක් එකතු වූ පමණින් අපේක්ෂා කරන ගරුත්වය එයට ලැබෙන්නේ නැත. ජනතාව වන්දනා මාන කරන බිමක මේ සෑය ඉදි කරන්නට ආණ්ඩුව අදහස් කළේ ඒ නිසා විය යුතු ය.

අතීතය ලේඛනගත කිරීමේ දියුණු ක්‍රම නො තිබුණු සමයේ රජවරුන් විසින් ඉදි කරන ලද වැව්, බුදු පිළිම, ස්ථූප ආදිය ඉතිහාසයේ වැදගත් මං සලකුණු බවට පත් වී තිබේ.

මේ වන විට පොළොන්නරුවේ ඉපැරණි සෑයක් මතු කර ගැනීම ආරම්භ කර තිබේ. දෙමළ මහා සෑය නම් වන එය මේ වන විටත් කඳුගැටයක් සහිත පරිසර පද්ධතියකි.

හිටපු ජනාධිපති ජේ. ආර්. ජයවර්ධනට තිබුණු රජ පිස්සුව නිසා ඔහු පැරණි ශ්‍රී ජයවර්ධනපුරය වැනි පුරයක් බත්තරමුල්ල පැත්තේ හදා එය ලංකාවේ අගනුවර ලෙස ද නම් කළේ ය. එහෙත්, ඔය කියන ජයවර්ධනපුරය තවමත් අනුරාධපුරය තරම්වත් දියුණු වී නැත. එය ලංකාවේ අගනුවර ලෙස නම් කිරීමෙන් සිදු වී තිබෙන එක ම දෙය සාමාන්‍ය දැනීමේ ප්‍රශ්නයක් ලෙස ලංකාවේ අගනුවර කුමක් ද යන්නට හරි පිළිතුරක් නැති වීම පමණි. ඇත්තම කියනවා නම් බත්තරමුල්ල, පැලවත්ත, ඇතුල් කෝට්ටේ වැනි අර්ධ නාගරික ප්‍රදේශ ටිකක් හැර ජයවර්ධනපුරයක් ලොවෙත් නැත. ලොවි ගහෙත් නැත.

ආර්. ප්‍රේමදාස ජනාධිපති රජකු ලෙස සලකුණු වන්නට කළ දෙයක් වන්නේ මිරිසවැටිය කපරාරු කිරීමයි. මේ අන්දමින් දාගැබ් කපරාරු කිරීම හේතුවෙන් ඒවායේ පෞරාණික පෙනුම නැති වී ගොස් තිබේ. අද වන විට සෝමාවතිය වැනි සිද්ධස්ථානවල කිසිදු පෞරාණිකබවක් දැකිය නො හැකි තරම් ය. පැරණි දාගැබ සංරක්ෂණය කිරීමේ කපරාරු ක්‍රමවේදය කෙතරම් නිවැරදි ද යන්න බෞද්ධයන්ගේ අවධානයට ලක් විය යුතු ය.

පැරණි රජවරුන් මේ දාගැබ් ඉදි කළේ ගෘහ නිර්මාන ශිල්පය අද තරම්  දියුණු වී නො තිබුණු සංදර්භයක් තුළ ය. දාගැබ බෞද්ධ ගෘහනිර්මාන ශිල්පයේ එක් ස්වරූපයක් මිස එක ම ස්වරූපය නො වේ. අනෙක් පැත්තෙන් නිර්මානාත්මක බෞද්ධ නායකයන් විසින් කළ යුතුව තිබෙන්නේ එවැනි ගඩොල් ගොඩවල් තව තවත් ගොඩගැසීම නොව නව නිර්මානාත්මක බෞද්ධ ස්මාරක ගැන සිතීමයි.


බෞද්ධ ගෘහ නිර්මාන කලාව බුබ්බුලාකාර ස්ථූපයෙන් ඔබ්බට ගෙන යන්නට සිංහලයන් අසමත් වීම කණගාටුදායක ය. ආචාර්ය නන්දසේන කුලසිංහයන් විසින් සැලසුම් කරන ලද අභ්‍යන්තර අවකාශයක් සහිත කලුතර චෛත්‍යයෙන් ඉදිරියට ගෙන ආ නූතන බෞද්ධ ගෘහ නිර්මාන ශිල්පය ගඩොල් ගොඩගසන පැරණි පන්නයේ ඉදිකිරීම්වලින් ආපස්සට ගෙන යාම කණගාටුදායක තත්වයකි. කලාත්මකබව හා විශාලත්වය යන දෙක අතර වෙනස තේරුම් ගැනීමට නො හැකි වීම කණගාටුදායක ය. අපි අනුරාධපුරයේ සමාධි පිළිමයට ගරු කරන්නේ එය සුවිසල් ඉදි කිරීමක් නිසා නො වේ.

අනුරාධපුර, පොළොන්නරු යුගවල නිර්මානය කරන ලද බුදු පිළිම වැනි කලාත්මක බුදු පිළිමයක් නෙළා ගන්නට බැරි, මාකට් බණ පොත් හැර බෞද්ධ සාහිත්‍යයක් බිහි නො වන, සෝලියස් මෙන්දිස්ගෙන් පසු විශිෂ්ට බෞද්ධ සිතුවමක් දක්නට නො ලැබෙන අන්දමින් බෞද්ධ කලාව පිරිහී ගියේ ඇයි?

පසුගිය දිනක විපක්ෂ නායක රනිල් වික්‍රමසිංහ අනුරාධපුරයේ සඳහිරුසෑයේ ගැටලුව ගැන කතා කළේ ය. ඊනියා දේශප්‍රේමීන්ට මෙය නො පෙනීම නම් තේරුම් ගත හැකි ය. ලංකාවේ පුරා විද්‍යාඥයන්, ඉතිහාසඥයන් මේ ගැන කතා කරන්නේ නැත්තේ ඇයි ද යන්න මට ගැටලුවකි. 


මේ ලිපිය වෙන අයත් එක්කත් බෙදා ගන්න. උපුටා ගන්නවා නම් ‍මෙතැනින් ගත් බව කියන්න

ඔබගේ අදහස් අපි මහත් සේ අගයමු. නිර්නාමිකව හෝ අදහස් පළ කිරීමට අවස්ථාව ලබා දී තිබෙන්නේ එම නිසා ය. එහෙත්, එය අපහරණය නො කිරීම ඔබ‍ගේ වගකීමකි. අසභ්‍ය යයි සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ පිළි ගැනෙන වචන සම්බන්ධයෙන් සදාචාරවාදී නො වන මුත්, අනුන්ට අපහාස කිරීම සඳහා එවැනි වදන් භාවිතා කර තිබෙන අවස්ථාවලදී ඒවා ඉවත් කිරීමට සිදු වන බව කරුණාවෙන් සලකන්න. එසේම, නීතිමය ගැටලු මතු කරන අදහස් පළ කිරීම් ද ඉවත් කරනු ලැබේ. අදහස් පළ කිරීම සම්බන්ධ කාරණාවලදී සංස්කාරක වගකීම් සමග සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීම බලාපොරොත්තු වෙමු.