ඕනෑම කෙනෙකු දියේ ගිලී මිය යා හැකිය, කිසිවෙකු එසේ නොවිය යුතුය

 

ලංකාදීප පුවත්පත මෙසේ වාර්තා කරයි:

මහනුවර ලුවි පීරිස් මාවතේ පිහිටි හෝටලයක පිහිනුම් තටාකයේ ගිලි වයස අවුරුදු 07 ක පිරිමි ළමයෙකු මිය ගොස් ඔහුගේ වැඩිමහල් සහෝදරයාද එම පිහිනුම් තටාකයේම ගිලි බරපතල තත්ත්වයෙන් මහනුවර ජාතික රෝහලට ඇතුළත් කොට ඇති බව මහනුවර මූලස්ථාන පොලිසිය කියයි .

සිද්ධියෙන් මිය ගොස් ඇත්තේ වැරැල්ලගම කුරුදුගොල්ල ප්‍රදේශයේ පදිංචි මොහොමඩ් මිස්ජාන් නමැති දරුවෙකි.

මෙම දරුවන් දෙදෙනා තම දෙමාපියන්ද සමග අද (28) දින නිවාඩුව ගතකිරීමට මෙම හෝටලයට පැමිණ ඇති අතර දහවල් 11.00 ට පමණ මියගිය දරුවා තනිව පිහිනුම් තටාකය අසල සිටියදී ඔහු පිහිනුම් තටාකයට වැටී ඇති බව පොලිසිය කියයි .

ඔහු දියේ ගිලි සිටිනු දුටු ඔහුගේ වැඩිමල් සහෝදරයා පිහිනුම් තටාකයට පැන තම බාල සහෝදරයා බේරා ගැනීමට උත්සාහ කිරීමේදී ඔහුද දියේ ගිලී තිබේ .

බරපතල තත්ත්වයෙන් සිටි බාල සහෝදරයා රෝහල කරා රැගෙන යන විටද මියගොස් සිට ඇති අතර සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් මහනුවර මූලස්ථාන පොලිසිය වැඩිදුර විමර්ශන සිදුකරයි.

මෙම සිදුවීම වාර්තා වන්නේ දියේ ගිලීම වැළැක්වීමේ ලෝක දිනය වූ 2024 ජූලි 25දාට දින තුනකට පසුවය. ‘ඕනෑම කෙනෙකු දියේ ගිලී මිය යා හැකිය, කිසිවෙකු එසේ නොවිය යුතුය’ යනු මෙම දියේ ගිලීම වැළැක්වීමේ ලෝක දිනයේ තේමාවයි. මේ සම්බන්ධ ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ ආදර්ශ පාඨය වන්නේ ‘තත්පර ගණනකින් ජීවිතයක් බේරාගත හැකිය’ යන්නයි.

මෙය දියේ ගිලීමේ ද්විත්ව ස්වභාවය ඉස්මතු කරයි. එය තත්පර කිහිපයකින් සිදු විය හැකි නමුත් ක්‍රියා කිරීමට කෙටි මොහොතක් ඉතිරිය ඇත. ජීවිතාරක්ෂක කබායක් පැළඳීමෙන්, දරුවන් ජලය අසල සිටින විට ඔවුන් ගැන සෝදිසියෙන් සිටීමෙන්, බෝට්ටු පැදීමට පෙර කාලගුණ අනාවැකි පරීක්ෂා කිරීමෙන්, ජීවිතාරක්ෂකයන් සිටින තැන්වල පමණක් මුහුදේ නෑමෙන් ආදී ක්‍රියාමාර්ග ඔස්සේ ඛේදවාචකයන් වළක්වා ගත හැකිය. දියේ ගිලීම හදිසි සහ නිහඬ ඝාතකයෙකි, බොහෝ විට ගොදුරු වූවන් සහ අවට සිටින අය දැනුවත් වන විට හා ක්‍රියාත්මක වන විට ප්‍රමාද වී වැඩිය. තත්පර කීපයක් පවා ප්‍රතිචාර දැක්වීමට ප්‍රමාණවත් නොවන කාලයක් විය හැක. බලය ඇත්තේ වළක්වා ගැනීමෙහිය.

දියේ ගිලීම යනු “දිය ගිලීම නිසා ශ්වසන ආබාධ අත්විඳීමේ ක්‍රියාවලියයි”. දියේ ගිලීම මාරාන්තික හෝ මාරාන්තික නොවන විය හැකිය. මාරාන්තික නොවන දියේ ගිලී යාමේ සිදුවීම් හේතුවෙන් මොළයට බරපතල හානි සිදු විය හැකි අතර එමඟින් මතකය සම්බන්ධ ගැටලු, ඉගෙනීමේ ආබාධ සහ මූලික ක්‍රියාකාරිත්වය ස්ථිර නැතිවීම වැනි දිගු කාලීන ආබාධ ඇති විය හැක.

ඔබ දන්නවාද? දියේ ගිලීම නම් නිහඬ මාරයා නිසා සෑම දිනකම පුද්ගලයන් 650ක් මිය යති. සෑම පැයකටම මිය යන සංඛ්‍යාව 26කි. පසුගිය දශකය තුළ දියේ ගිලීමෙන් පුද්ගලයෝ ලක්ෂ 25ක් මිය ගියහ. මේ අතරින් වැඩි පිරිස ළමයින් හා තරුණයන්ය. ශ්‍රී ලංකාවේ දියේ ගිලී මිය යාමේ අනුපාතය ජනගහණයෙන් ලක්ෂයකට 3.2කි. සමස්ත මරණ අතරින් 10%ක් පමණ සිදු වන්නේ දියේ ගිලීමෙනි.

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය (WHO) ජාතික සහ ප්‍රජා මට්ටමින් දියේ ගිලීමේ අවදානම අඩු කිරීම සඳහා රටවල් සහ සංවිධානවලට භාවිතා කළ හැකි උපාය මාර්ග හතරක් සහ සාක්ෂි මත පදනම් වූ, අඩු වියදම් දියේ ගිලීම වැළැක්වීමේ මැදිහත්වීම් හයක් නිර්දේශ කරයි.

උපාය මාර්ග හතර: 1) ජාතික ජල ආරක්ෂණ සැලැස්මක් සංවර්ධනය කිරීම; 2) බහුආංශික සහයෝගීතාව ප්‍රවර්ධනය කිරීම: 3) දත්ත රැස් කිරීම සහ පර්යේෂණ මගින් දියේ ගිලීම වැළැක්වීම සහ උපාය මාර්ගික සන්නිවේදනයන් හරහා දියේ ගිලීම පිළිබඳ මහජන දැනුවත් කිරීම ශක්තිමත් කිරීම.

මැදිහත්වීම්: 1) ආරක්ෂිත ස්ථාන සැපයීම; 2) ආරක්ෂිතව ගලවා ගැනීම සහ නැවත පණ ගැන්වීම සඳහා අවට සිටින්නන් පුහුණු කිරීම: 3) ජලයට ප්‍රවේශය පාලනය කරන බාධක ස්ථාපනය කිරීම; 4) ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව ගොඩනැගීම සහ ගංවතුර අවදානම් කළමනාකරණය කිරීම; 5) පාසල් වයසේ දරුවන්ට පිහිනුම් සහ ජල ආරක්ෂණ කුසලතා ඉගැන්වීම; සහ 6) ආරක්ෂිත ජල යාත්‍රා සඳහා රෙගුලාසි සැකසීම සහ බලාත්මක කිරීම.

Adapted from praja.lk