සුන්දර ඉංගිරිසි: බුද්ධා ද? බුද්ධ ද?

බෞද්ධ ටයි පටියක්. අන්තර්ජාලයේ අලෙවියට තිබේ. සොයා බලන්න

සිංහල සංස්කෘතිය බොහෝ දුරට බුදු දහම සමග බැඳී පවතිනවා. ඒ නිසා සිංහලයන්ගේ ඉංග්‍රීසි භාෂා ව්‍යවහාරයට බුදු දහම හා සම්බන්ධ වචන රැසක් එකතු වී තිබෙනවා.

බුදු හාමුදුරුවන්ට ඉංග්‍රීසියෙන් ලෝඩ් බුද්ධා යි ව්‍යවහාරයක් ඇවිත් තිබෙනවා. ඉතින් බොහෝ සිංහලයනුත් ලෝඩ් බුද්ධා කියනවා. ඒ මොකට ද? අපි දන්නෙ නැද්ද මේ වචනය බුද්ධා නෙමෙයි, බුද්ධ කියලා.

Lord නම් වදන මධ්‍ය කාලීන යුගයේ හැදුණු වචනයක්. එහි තේරුම සම්බන්ධ වෙන්නේ බලය, අධිකාරිත්වය සමගයි. එහෙත්, බුදු හිමියන් කියන්නේ බලය සමග අයෙක් නොවෙයි. සැබෑ බුදු දහම රාජ්‍ය බලයේ අවයවයක් නොවෙයි. එහි හරය වෙනස්. එතකොට බුදු හිමියන්ට ලෝඩ් කියන එක කෙතරම් ගැලපෙනවද කියන එක බෞද්ධ පඬිවරුන් සලකා බලන්න ඕනෑ.

මෙවැනි ප්‍රශ්නයක් ඇති වන්න මූලික හේතුව තමයි, බුදු දහම සම්බන්ධ සිංහල වදන් වෙනුවෙන් ඉංග්‍රීසි වචන සැකසීමේදී ක්‍රිස්තියානි ආගම අනුගමනය කිරීම.

පන්සල කියන වචනය වෙනුවට යෙදෙන temple යන වදනින් හැඳින්වෙන්නේ දෙවියන් පිදීම හා සම්බන්ධ ස්ථානයක්. එහෙත්, සැබෑ පන්සල දෙවියන් පිදීම හා සම්බන්ධ නැහැ.

monastery නම් වදන නම් බොහෝ දුරට වනවාසී භික්ෂූන්ගේ අාරාම හඳුන්වන්න ගැලපෙනවා. 

සිවුරට robe කියනවාට වඩා saffron robe කීම යෝග්‍යයි. මන්ද, එවැනි පොරවන ආකාරයේ ඇඳුම් කොයිකටත් ඉංග්‍රීසියෙන් රෝබ් කියනවා. එවැනි අලංකාර ස්ත්‍රී ඇඳුම්වලටත් රෝබ් කියනවා.

හාමුදුරුවන්ට Buddhist monk කීමෙහි එතරම් ගැටලුවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. මන්ද, පැරණි ඉංග්‍රීසියේ වගේ ම ග්‍රීක්, ලතින් භාෂාවලත් ආගමික ජීවිතය වෙනුවෙන් ලෞකික ජීවිතය කැප කළ පුද්ගලයන් හැඳින්වීම සඳහා මේ වචනය යොදාගෙන තිබෙනවා. මේ වන විට Bhikshu, Bhikku යන වදනුත් සංස්කෘත භාෂාව හා බුදුදහම ඇසුරෙන් ඉංග්‍රීසි ශබ්ද කෝෂයට එකතු වී තිබෙනවා. සාමනේර භික්ෂූන්ට samanera යන වචනය භාවිතා කළ හැකියි.

බුදු මැදුරට shrine යි කීමත් ගැලපෙන පරිවර්තනයක්. එය අතීතයේ සිට ම ආගමික පුද පූජා කටයුතු කරන ස්ථාන හැඳින්වීමට යොදා ගත් වදනක්. එහි මුල් ලතින් වචනයෙන් අදහස් වුණේ පොත් හා කඩදාසි තැබීමට භාවිතා කරළ කේස් එකක්.

බුදු දහම හා සම්බන්ධ වචන බොහොමයක් සංස්කෘත මූලයන්ගෙන් ඉපදී තිබෙන නිසා ඒවායේ ඉංග්‍රීසි ස්වරූපයත් සංස්කෘත වදනින් ම සකසා ගැනීම වඩා යෝග්‍ය බවයි පෙනෙන්නේ. 

බෞද්ධ භික්ෂු සමාජය හැඳින්වීම සඳහා sangha නම් වදන සංස්කෘත භාෂාවෙන් ඉංග්‍රීසි භාෂාවට එක් වී තිබෙනවා.

ගිහියන් හෙවත් සංස්කෘත උපාසක නම් වදන වෙනුවෙන් laymen ලෙස භාවිතා කිරීම ක්‍රිස්තියානි ආගමේ ආභාසයෙන් සිදු කෙරුනත්, පූජකවරුන් නොවන සෙසු අය හැඳීන්වීම සඳහා එය යෝග්‍ය පරිවර්තනයක්.

චෛත්‍යය සම්බන්ධයෙන් chaitya, stupa යන වදන් දෙක ම ඉංග්‍රීසියේ යෙදෙනවා. ඒ වෙනුවෙන් යෙදෙන තවත් වචනයක් තමයි pagoda. එහෙත්, එමගින් ලංකාවේ තිබෙන චෛත්‍යවලට වඩා වෙනස් බෞද්ධ ගෘහ නිර්මානයක්.

Incumbent කියන්නේ ක්‍රිස්තියානි දේවස්ථාන ආශ්‍රිත තනතුරු දැරූ අය හඳුන්වන්න භාවිතා කළ වදනක්. පන්සලක නායක හාමුදුරුවන් මෙන් ම මහනායක හිමිවරුන් හඳුන්වන්නත් මේ වචන භාවිතා වෙනවා.

භික්ෂුවකගේ නම ඉදිරියෙන් Rev. (reverend), Most Reverend, Ven. (venerable), වැනි ඉංග්‍රීසි ටයිටල යෙදෙනවා. නම අගටත් Thero, Thera වැනි අවිධිමත් සිංග්ලිෂ් වදන් යෙදෙනවා. නමට පෙර යෙදෙන වචන සකසා ගෙන තිබෙන්නේ ක්‍රිස්තියානි ආගමික නායකයන් හැඳින්වීම සඳහා යොදන වදන් ඇසුරිනුයි. භික්ෂුවක් ඇමතීම සඳහා යෙදෙන ස්වාමීන් වහන්ස වැනි වදන් සඳහා නිසි පරිවර්තන හිඟයි. ඇතැමෙක් Reverend Sir යනුවෙන් යොදන ව්‍යවහාරය ඇංග්ලිකානු ක්‍රිස්තියානි ආභාසයෙන් කරන්නක්. 

දානයට alms යි භාවිතා කළත් එහි මුල් ඉංග්‍රීසි තේරුම වන්නේ දුප්පතුන්ට හා වෙනත් අවශ්‍ය අයට පිරිනමන මුදල්, ආහාර ආදියයි. එහෙත්, පාලියෙන් දාන කියන්නේ භික්ෂූන් විෂයෙහි පිරිනමන දෙයක් නිසා ඒ සඳහා යෝග්‍ය පාලියෙන් ඉංග්‍රීසියට එක් වී තිබෙන dana නම් වදනයි.

ත්‍රිවිධ රත්නයට Triple Gems, Three Jewels වැනි යෙදුම් භාවිතා වෙනවා. චතුරාර්ය සත්‍යයට Four Noble Truths කියා ව්‍යවහාර වෙනවා. ඒ වගේ ම ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගයට Noble Eightfold Path යි කියනවා.පුනර්භවයට rebirth කියා ද යෙදෙනවා. 

Dharma, Nirvana, Nibbana, Tripitaka, Abhidhamma, Arhat, Bodhisattva,karma, Nikaya, sila (ශීල), sutra වැනි වදන් රැසක් ම ඉංග්‍රීසි ශබ්ද කෝෂවලට සංස්කෘත මූලයන්ගෙන් එක් වී තිබෙනවා. මේ වචනවලින් හැඳින්වෙන සංකල්ප සඳහා පූර්ණ ඉංග්‍රීසි පරිවර්තන සිදු කළ නො හැකි වීම නිසා මුල් සංස්කෘත වදන් ඉංග්‍රීසියට හඳුන්වා දීම වැදගත්. 

බුද්ධත්වයට පත් වීමේදී බුදුන්ට සෙවණ දුන් Ficus religiosa නම් වෘක්ෂය Bo tree, Bodhi tree ලෙස ඉංග්‍රීසියෙන් හැඳින්වෙනවා. 

මේ ලිපිය වෙන අයත් එක්කත් බෙදා ගන්න. උපුටා ගන්නවා නම් ‍මෙතැනින් ගත් බව කියන්න

ඔබගේ අදහස් අපි මහත් සේ අගයමු. නිර්නාමිකව හෝ අදහස් පළ කිරීමට අවස්ථාව ලබා දී තිබෙන්නේ එම නිසා ය. එහෙත්, එය අපහරණය නො කිරීම ඔබ‍ගේ වගකීමකි. අසභ්‍ය යයි සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ පිළි ගැනෙන වචන සම්බන්ධයෙන් සදාචාරවාදී නො වන මුත්, අනුන්ට අපහාස කිරීම සඳහා එවැනි වදන් භාවිතා කර තිබෙන අවස්ථාවලදී ඒවා ඉවත් කිරීමට සිදු වන බව කරුණාවෙන් සලකන්න. එසේම, නීතිමය ගැටලු මතු කරන අදහස් පළ කිරීම් ද ඉවත් කරනු ලැබේ. අදහස් පළ කිරීම සම්බන්ධ කාරණාවලදී සංස්කාරක වගකීම් සමග සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීම බලාපොරොත්තු වෙමු.