ආපදා කළමනාකරණය හා හෙල්පිං පොළොන්නරුව

දහසක් දේ කතා කරන මේ ඡායාරූපය ඩේලි නිව්ස් පුවත්පතෙනි. මං ඒ පත්තරේ කර්තෘ වුණානම් මේක පිටු කාලක් තරම්වත් ලොකුවට පළ කරමි.  

1994 – 2014 සමයේ ලොව පුරා වාර්තා වූ ආපදා අතරින් 43%ක් ම ගංවතුරයි. එයින් බිලියන් 2.5ක් ජනයා පීඩාවට පත් වූ හ. 1994 – 2014 සමයේදී ලොව පුරා බිලියනයක් ජනයා නියඟයෙන් පීඩාවට පත් වූ හ. එය ස්වාභාවික ආපදාවලින් පීඩාවට පත් වන්නන් සෑම සිව්දෙනෙකුගෙන් ම එක් අයෙකි. පීඩාවට පත් වන සෑම දහසකින් ම 79ක් සුනාමි මරණයි. භූමිකම්පා මරණ 4කි. මේ අනුව සුනාමි, ගොඩබිම ඇති වන භූමිකම්පා මෙන් 20 ගුණයක් භයානක ය. (ලෝකයේ ආපදා තත්වය ගැන විස්තර රැසක් මෙම ලිපියේ ඇත.)

දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් අද වන විට, ගංවතුර, කුණාටු වැනි ස්වාභාවික ආපදා සිදු වීම වසර 25කට පෙර තිබුණාට වඩා දෙගුණයකින් වැඩි වී තිබේ.

ශ්‍රී ලංකාවේ අපි ද වාර්ෂිකව දැවැන්ත ස්වාභාවික ආපදාවන්ට මුහුණ දී ඇති බව පසුගිය වසර දහයක පමණ අතීතය විමසා බලන විට පෙනේ. 

2004 සුනාමි ආපදාව යනු ශ්‍රී ලංකාව තවමත් පූර්ණ වශයෙන් ගොඩ නො ආ තත්වයකි. එහෙත්, විධිමත් පූර්ව සුනාමි අනතුරු ඇඟවීම් පද්ධතියක් තවමත් අපට නැත. කාලගුණ විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව විහිළුවක් බවට පත් වී තිබේ. 

තිලකසිරි ඒකනායක මෙසේ පවසයි. “ආපදා කළමනාකරණ මධ්‍යස්ථානයේ වෙබ් අඩවිය දෙස බැලු විට අප ඉන්නේ 1950ටත් එපිට බව සිතේ. එහි ඇත්තේ යල්පැනගිය තාලේ අනතුරු අඟවීම්ය. ජලාශවල ජල මට්ටම හෝ නායයෑමේ අවදානම් කලාප පිලිබඳ බලධරයෙක් අත්සන් කරන තුරු එහි පළ කරන්නට බැරිය. හරිනම් මේ මොහොතේ නිදිවර්ජිතව විනාඩියෙන් විනාඩිය ජනතාව දැනුවත් කරන බලධාරීන් හා ආධාර කණ්ඩායම් සම්බන්ධීකරණය කරන ප්‍රධානම් මාධ්‍යය විය යුත්තේ මේ වෙබ් අඩවියයි. ලෝකයේ බොහෝ රටවල ආපදා කළමනාකරණයට තොරතුරු සන්නිවේදන තාක්ෂනය ඉතා කාර්යක්ෂමව යොදා ගනිද්දී අඩු ගානේ හදිසි තත්වය පිලිබඳ සජීවී අප්ඩේට් එකක්වත් එහි නැත."

තත්වය එයයි. 

ස්වාභාවික ආපදාවලින් ආරක්ෂාව සලස්වා ගත හැකි එක් ආකාරයක් වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ සංවර්ධන සැලසුම් ජාතික මට්ටමෙන් මෙන් ම ප්‍රාදේශීය මට්ටමෙන් ද යළි විවරණය කිරීමයි. අවදානම් සහගත බෑවුම්වල හා ගංවතුරට ගොදුරු වන පහත් බිම්වල ජනයා ජීවත් විය යුතු නැත. මධ්‍ය කඳුකරයේ ඉහළ බිම්වල නැවත වන වගා කළ යුතු ය. ආර්ථික හා සමාජමය වශයෙන් ඵලදායී නො වන, දුෂ්කර ප්‍රදේශවල ඉඩම් හා ජන ජීවිත හැර දමා ජනයා නගර වෙත සංක්‍ර‍මණය වීම ආර්ථික මෙන් ම සමාජමය වශයෙන් ද ඵලදායී වනු ඇත. ඵලදායී නො වන කෘෂිකර්මාන්තයක් නිසා පුරන් වන කොළඹ, කලුතර, ගම්පහ, ගාල්ල වැනි දිස්ත්‍රික්කවල වැඩකට නැති හවුල්, තට්ටුමාරු කුඹුරු ඉඩම් පාරිසරික තුලනය ගැන සිතමින් විධිමත් අන්දමින් ගොඩ කර මිනිසුන්ට පදිංචි වීමට හා කර්මාන්ත පිහිටුවීමට ලබා දිය යුතු ය. ඒ වෙනුවෙන් ආයෝජන ලබා ගැනීම ද දුෂ්කර නො වනු ඇත. 

කොළඹ හා ප්‍ර‍ධාන නගරවල ගංවතුර යයි කියන පිටාරයට ප්‍ර‍ධාන හේතුව අන් කිසිවක් නොව, අවිධිමත් සංවර්ධනයයි. කොළඹ මෙගාපොලිස් සැලැස්ම ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී මේ වැරදි නිවැරදි කිරීම ගැන ගැඹුරින් කල්පනා කළ යුතු ය. 

එසේම, මහජනතාව පරිසරය ගැන සංවේදී වීම ද අත්‍යවශ්‍ය ය. තමන්ගේ පර්චස් දහයේ, විස්සේ ලෝකය සුරක්ෂිත වන්නේ අවට පරිසරය සුරැකුණොත් පමණක් බව අප සිහි තබා ගත යුතු ය. වගකීමකින් තොරව කැළෑ කැපීම, ඉඩම් ගොඩ කිරීම, ගොඩනැගිලි ඉදි කිරීම, කසල බැහැර කිරීම ආදිය ගැන ජනතාව සැලකිලිමත් විය යුතු ය. 

රජය කළ යුතුව තිබෙන්නේ ආපදාවක් පැමිණි විට එයට ප්‍ර‍තිචාර දැක්වීම පමණක් නො වේ. ආපදාවන් කල් තබා වළක්වා ගැනීමට ද උත්සාහ කළ යුතු ය. බොහෝ ගංවතුර හානි හා නාය යාම්වලට හේතුව එවැනි සැලැස්මක් නැතිකමයි. 

රටක මනා හමුදාවක් තිබිය යුත්තේ ඇයි ද යන්න මෙම ආපදා අවස්ථාවේදී හමුදා විසින් කරන ලද මැදිහත්වීමෙන් පෙන්නුම් කෙරිණි. ඔවුන්ට අපේ ප්‍ර‍ණාමය හිමි විය යුතු ය. 

අනුන්ගේ විපතේදී අවංකව දුක් වන මිනිස්සු අප අතර බෙහෙවින් සිටිති. විපතට පත් ජනයාට උපකාර කිරීමට ඉදිරිපත් වන මිනිසුන්ගේ කාර්යභාරය ඇගයීමට ලක් විය යුතු ය. 

එහෙත් අපදාවලින් විපතට පත් වූවන් තවත් අපහසුවට පත් කරන ආපදා සංචාර හා ප්‍ර‍චාරක වැඩ නම් පිටුදැකිය යුතු ය. 

මහ වැසි මැද හෙල්පිං පොළොන්නරුව වැනි ගිනුම් විවෘත වනවා ද යන්න ගැන ද අවධානයෙන් සිටිය යුතු ය.

මේ ලිපිය වෙන අයත් එක්කත් බෙදා ගන්න. උපුටා ගන්නවා නම් ‍මෙතැනින් ගත් බව කියන්න

ඔබගේ අදහස් අපි මහත් සේ අගයමු. නිර්නාමිකව හෝ අදහස් පළ කිරීමට අවස්ථාව ලබා දී තිබෙන්නේ එම නිසා ය. එහෙත්, එය අපහරණය නො කිරීම ඔබ‍ගේ වගකීමකි. අසභ්‍ය යයි සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ පිළි ගැනෙන වචන සම්බන්ධයෙන් සදාචාරවාදී නො වන මුත්, අනුන්ට අපහාස කිරීම සඳහා එවැනි වදන් භාවිතා කර තිබෙන අවස්ථාවලදී ඒවා ඉවත් කිරීමට සිදු වන බව කරුණාවෙන් සලකන්න. එසේම, නීතිමය ගැටලු මතු කරන අදහස් පළ කිරීම් ද ඉවත් කරනු ලැබේ. අදහස් පළ කිරීම සම්බන්ධ කාරණාවලදී සංස්කාරක වගකීම් සමග සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීම බලාපොරොත්තු වෙමු.